Het is not done en lijkt een ongeschreven wet: Je film leg je
niet uit.
Voor de korte film Es mineur maak ik een uitzondering. Ik
wil proberen mijn intuïtieve schrijfproces te vangen. Wie weet inspireer ik
anderen met een kijkje in mijn hoofd en keuken, en ook voor mijzelf is het een
oefening in het zoeken naar en ontdekken van mijn ideale schrijfproces.
Waarschuwing: deze tekst bevat spoilers, de korte film eerst zien? Dat kan
hier.
In korte tijd een korte film schrijven. Karakters bedenken, de hoofdpersoon bepalen, een emotionele
lijn bedenken. Het thema ontdekken en daar op voortborduren. Structuur
aanbrengen. Dat is het rationele deel. Maar het echte schrijven gaat intuïtief. Als duidelijk is wat ik wil vertellen, wat het thema en
de arena zijn, kom ik in een soort flow en komen de woorden en dialogen
vanzelf. Als ik vastloop google ik soms, doe research naar iets specifieks en
kom door mijn kokervisie altijd op de dingen uit die ik kan gebruiken.
Bij de 48-film Es mineur die ik schreef voor Merlijn
Remmig viel alles samen. Ik neem je mee in het proces. Op vrijdagavond krijgen we de volgende verplichte
elementen:
Personage: Boomchirug
Zin: Dat had ik je ook kunnen vertellen
Prop: Een fotolijstje
Genre: Tragedie
Locatie: Een Bed & Breakfast in de polder.
Acteurs in de wacht: 3 mannen en een vrouw.
Het eerste overleg met Merlijn
We beginnen met het idee van een burenruzie om een boom.
Over de tegenstelling tussen natuurlijk tuinieren en het strooien met gif. De
diepere laag die er daardoor vanzelf inkomt is het materialisme tegenover het
dicht bij de natuur leven en met het eenvoudige tevreden zijn. Een thema waar
we ons allebei in kunnen vinden. Waar we binding mee hebben, dat ons inspireert. Maar is er een geschikte boom op
de locatie?
Research
Een belronde levert het volgende op: De boom op onze draailocatie blijkt een Es van honderd
jaar oud. Een zieke boom, wat een wrang maar geweldig toeval.
Research naar specifiek de Es, want, hoe specifieker hoe
interessanter, levert inspiratie op voor de hoofdpersoon. Een Es staat bekend
om het zelfherstellend vermogen door wonden in te kapselen. Iets wat de
hoofdpersoon ook doet. Maar als de wond te groot is, redt de boom het niet.
Voortbordurend op dit gegeven besluit ik dat de boom voor de hoofdpersoon
een emotionele lading moet krijgen. Zodat de burenruzie niet een ordinaire Rijdende
Rechter Ruzie wordt maar een diepere betekenis krijgt en de noodzaak en
tragedie voor de hoofdpersoon duidelijk worden.
De boom wordt het symbool voor de overleden vader van de
hoofdpersoon. Hij wil, koste wat kost, tegen beter weten in, de boom, en
daarmee zijn vader, in leven houden.
Vragen, doordenken en verdiepen
Het begin is er, nu doordrukken. Ik stel mijzelf vragen.
Hoe zet ik de prop en het karakter zo optimaal mogelijk in
binnen dit thema?
Ik bedenk drie generaties boomchirurgen met de boom als
symbool voor deze familie. (En nu pas, na drie keer herlezen van dit blog, kom ik op het woord stamboom, een voorbeeld van hoe intuïtie werkt, hoe een thema kan resoneren in je onderbewuste.) De boom geplant door opa, dan de vader die de boom
verlichting wil geven en een tragische dood vindt door een val uit de boom. De
zoon, mijn hoofdpersoon, die de boom liefdevol verzorgt en wil genezen.
Hoe vang ik dit zo goed mogelijk in beeld?
Ik maak van de boom een herdenkingsplek, met fotolijstje,
hakbijl, snoeischaar (de instrumenten van de boomchirurg) en een kaarsje dat
aangestoken wordt in het beginbeeld: Show don’t tell. Ik begin met schrijven, laat tussendoor dingen lezen en
bouw stug door. Na de eerste draft stel ik weer vragen en schaaf en schaaf.
Hoe buit ik dit uit met de hoofdpersoon, welke informatie
geef ik de kijker, hoe doseer ik?
De hoofdpersoon houdt een gesproken logboek bij. Ik begin
bij dag 1. Maar besluit na herlezing tot iets anders. Door te benadrukken dat
hij dit al lang doet begin ik bij dag 363.
Door de man van de bodem- en bomeninspectie vragen te
laten stellen geef ik informatie over het tragische ongeval van een jaar
geleden. Ik laat de hoofdpersoon het niet letterlijk uitspreken. Zijn emotie,
zijn stem die stokt en het beeld moeten het verhaal vertellen.
De gesproken berichten eindigen op de laatste dag,
precies een jaar na het tragische ongeval met vader. De hoofdpersoon neemt een
besluit en spreekt voor het eerst letterlijk tot zijn vader: Sorry pa. Hier
wordt het duidelijk: Het logboek staat symbool voor de band met zijn vader, als
onzichtbare navelstreng met de dood.
Heb ik het genre genoeg benut?
De hoofdpersoon maakt emotionele keuzes die slecht voor
hem aflopen. De boom moet vallen. Hoe dan ook. Maar ik wil naast die ontroering
ook een lichtpuntje en niet alleen maar tragedie. Dus geef ik de antagonisten,
symbool voor de materialisten, een komische touch mee. Zodat via de lach, de
traan harder binnen komt.
De boom wordt in mijn eerste versie omgezaagd door de
antagonisten, de hoofdpersoon kijkt toe. Maar is het niet tragischer als hij zelf besluit
de buren voor te zijn. Hiermee maak ik de hoofdpersoon actief. Dat is schrijnend, dat schuurt, en dat willen we. Dat is
tragedie pur sang.
Wat wil ik vertellen?
De boom valt, de hoofdpersoon accepteert de dood, en daarmee de dood van zijn vader.
Maar met een lichtpuntje: Van het niet aangetaste hout
maakt hij een bijl: symbool van strijdbaarheid, tegen het materialisme, de
grote machines die de natuur laten wijken voor aangelegde natuur en het idee
van de maakbare consumptiemaatschappij.
De vruchten geeft hij mee aan zijn vader en de wind. Als
symbool voor een nieuw begin en de kringloop van het leven.
Loslaten
Het grote loslaten begint. De regisseur, acteurs, cast
& crew gaan met mijn kronkels aan de slag. Tijd om dingen uit te leggen is
er bijna niet. Ik kom in de middag even op set langs. Zie hoe mijn script tot
leven komt. Mag me verwonderen, mag ruiken aan de magie van de delen die uiteindelijk
het geheel omhoog mogen tillen. Mag gaan kauwen op de logline.
Sommige dingen vallen achteraf pas op zijn plek. Zoals de titel. Die ontstond pas zondagochtend:
Es mineur.
